Zapraszam wszystkich chętnych i zainteresowanych do współpracy - budowy Polskiej Racji Stanu.

 Poniższy artykuł, jest adaptacją mojego wcześniejszego tekstu – jednocześnie „wstępniakiem”, zapowiadającym nową, kluczową zakładkę, w naszym portalu Neon24.pl.

 
Zakładka PRS, będzie próbą, wywołania ogólnopolskiej dyskusji - „ponad podziałami” - na temat Polskiej Racji Stanu. Pan Krzysztof Wojtas jako pomysłodawca zakładki; będzie ją administrował i prowadził, wg. ściśle ustalonych zasad. Razem z Redakcją Neon24, mam nadzieję, że wynikiem dyskusji, będzie ustalenie (między nami Polakami), najważniejszych parametrów, wartości i przesłań Polskiej Racji Stanu.
 
My Naród, społeczeństwo, zmierzające w kierunku Demokracji Obywatelskiej, musimy się w tym temacie porozumieć! Następnym krokiem, będzie wspólna społeczna realizacja założeń PRS.
 
Zapraszam wszystkich chętnych i zainteresowanych do współpracy - budowy Polskiej Racji Stanu. Oto trochę moich przemyśleń – tytułem wstępu do Zakładki PRS (Polska Racja Stanu).
 
Obecna sytuacja w Polsce i na całym Świecie, wskazuje na czasy przełomu. Wydaje się, że wszelkie możliwości porozumienia i kompromisu wyczerpały się. Wspólnota interesów jest niemożliwa i nieosiągalna. Gospodarka i polityka światowa zmierza nieuchronnie w stronę kryzysu globalnego. W najbliższym czasie muszą nastąpić zmiany systemowe, we wszystkich aspektach funkcjonowania. – Globalnie.
 
Źródło pojęcia „Racji Stanu” wywodzący się z francuskiego „raison d’etat”, tłumaczymy dosłownie jako „racja państwa”, „rozum państwa”. Jako pierwszy użył tego terminu Giovanni Bolero, Włoch - w wydanej w 1589 r. książce „Della region di Stato”.
 
Polska Racja Stanu(PRS) - jest terminem, nadużywanym i różnie rozumianym przez wszystkich: polityków, dziennikarzy, działaczy. Często słychać głosy konieczności definicji Polskiej Racji Stanu - jako, że bywa ona często przedmiotem ideologicznych sporów: manipulacji, sprzecznych koncepcji i tez politycznych. W efekcie postępuje deprecjacja samego określenia. Tymczasem samo pojęcie PRS powinno mieć ścisłą definicję oraz być w miarę obiektywne. Przecież chodzi o najwyższe, nadrzędne interesy państwa, którym powinni podporządkować się wszyscy: zarówno obywatele, jak i działające w naszym kraju organizacje, oraz co najważniejsze - wszystkie instytucje państwa.
 
Jak można zdefiniować Polską Rację Stanu? Czy to zbiór, najszerzej pojętych interesów Naszego Kraju, na arenie międzynarodowej i czy on jest „constant”, czy też podlega ciągłym zmianom - w zależności od zmieniającej się sytuacji gospodarczej i geopolitycznej kraju? Tym bardziej, że polskim języku politycznym operujemy dwoma zasadniczymi pojęciami:
 
- formułą Polskiej Racji Stanu.
 
- miejsce Polski w świecie,
 
 
Na pojęcia PRS i „miejsca Polski w świecie/UE” składa się szereg czynników lokalnych i ogólnych. Zasadnicze dwa to: geograficzny i geopolityczny. Na czynnik geograficzny składają się elementy takie jak: zasoby bogactw mineralnych, dostęp do morza, wpływ klimatu na życie mieszkańców, posiadanie lub brak granic naturalnych. (To ostatnie straciło obecnie na znaczeniu, ale na początku XX w. posiadało wielką wagę.) Czynnik geopolityczny informuje, w jakich stosunkach pozostają z Polską kraje sąsiednie; jaką siłę polityczną, gospodarczą oraz militarną reprezentują, w jakich pozostają sojuszach i jaką doktryną polityki zagranicznej kierują się w dyplomacji praktycznej.
 
Trzeci czynnik, to skład narodowościowy państwa i jego ogólne implikacje. Inaczej prowadzona jest polityka wewnętrzna w państwie wielonarodowym, (np. Rzeczpospolita Jagiellońska czy II RP) w granicach której zamieszkiwał spory odsetek mniejszości narodowych). Charakter i zasady współżycia tych narodowości - wpływają zasadniczo na spoistość wewnętrzną państwa.
 
Czwarty element to system polityczny: demokratyczny, autorytarny czy totalitarny (dyktatorski) oraz skuteczność tego systemu, pojmowana jako służebność interesom państwa i narodu.
 
Piątym czynnikiem jest ustrój społeczno-gospodarczy, którego realizacja na każdym etapie historycznym powinna zapewnić obywatelom dobrobyt i pracę, a państwu siłę ekonomiczną, a w rezultacie znaczenie geopolityczne oraz chociażby na rynkach międzynarodowych.
 
Analizując wszystkie istotne czynniki PRS, należy także wymienić czynnik niesłychanie ważny: dominująca w naszym kraju Religia, z której płyną nakazy moralne, te z kolei w sposób ewidentny wpływają na życie prywatne obywateli oraz szeroko pojmowane życie publiczne. Polska, wiadomo jest w znakomitej większości krajem katolickim, co jest ważnym czynnikiem integracji narodowej.
 
Zasadniczą wagę należy przywiązać do przyjętej doktryny polityki zagranicznej i metod jej wcielania. Istnieją poglądy, utożsamiające te zasady z racją stanu. Tymczasem, są to wprawdzie b. ważne, ale nie jedyne elementy racji stanu, które powinny być, zmienne zależnie od okoliczności, w krótkich lub długich okresach czasu. Wynikają one, nie tylko z własnych najdoskonalszych nawet analiz, ale i z globalnego układu sił - na który nie mamy wpływu w ogóle, bądź zaledwie pośredni.
 
Wreszcie w sposób niewymierny na definicję PRS (czy też innego państwa) wpływa cały szereg imponderabiliów, spraw nie zawsze uchwytnych, ale niesłychanie istotnych, takich jak: kultura, tradycja, obyczaje, charakter narodowy - mające olbrzymi wpływ na losy historyczne kraju. Ich skutki dla narodu i państwa są najbardziej zauważalne na przestrzeni dłuższego czasu.
 
Powyższe rozważania prowadzą do wniosku, że PRS czy też miejsce Polski w świecie/UE wynika z realizacji nakazów racji stanu jak i sposobu rozwiązywania sytuacji, których czasem, nie można oczekiwać ani przewidzieć. Dlatego też nie można mówić o PRS/miejscu Polski w świecie bez sformułowania ex post lub na bieżąco nakazów racji stanu, gdyż stanowią one pierwotne źródło, praprzyczynę pozycji, jaka była lub jest naszym udziałem współcześnie.
 
PRS, jak i ogólnie rację stanu można ująć dwojako: negatywnie lub konstruktywnie. W pierwszym ujęciu przez rację stanu rozumie się bezwzględne podporządkowanie interesów i praw jednostki, grup/klas społecznych przez aparat państwa, wszystkimi dostępnymi środkami (w tym przemocą) - w przypadku zagrożenia całości państwa (wojna lub względnie inne zagrożenie suwerenności),  jego porządku publicznego/społecznego z zewnątrz lub wrogie działania wewnątrz państwa.
 
Od strony pozytywnej rację stanu określa taki zespół koncepcji i działań  w polityce zagranicznej i wewnętrznej, które zabezpieczają, względnie maksymalizują lub optymalizują międzynarodowe wpływy, znaczenie państwa, jego interesy gospodarcze, spoistość wewnętrzną. Zasady Racji Stanu formułują i realizują elity polityczne w oparciu o analizę sytuacji wewnętrznej, gospodarczej i międzynarodowej państwa. Z drugiej strony niejednokrotnie, prócz analizy danych, decyduje w tym przypadku instynkt polityczny sprawujących władzę oraz ich zdolność przewidywania.
 
Zasady te mogą  być formułowane błędnie, wówczas, bez względu na to jak były stosowane, nie przynoszą pożądanych skutków. Mogą być  jednak postawione prawidłowo, optymalnie w danej sytuacji, natomiast na skutek nieprzewidzianych okoliczności nie było możliwości ich realizacji.
 
Od racji stanu dotyczącej państwa, (na co wskazuje źródłosłów – „raison d’etat”) należy odróżnić podobny zespół zasad dotyczący narodu pozbawionego własnej państwowości.
 
Nadrzędnym celem podporządkowującym, determinującym wszystkie inne, jest i będzie zawsze utrzymanie/odzyskanie suwerenności państwowej. Cel ten musi istnieć w dwóch wyznacznikach: niedopuszczenie do biologicznej zagłady narodu i zachowanie tożsamości narodowo-kulturowej. Przy niedotrzymaniu warunku pierwszego naród, stopniowo traci państwo i ulega unicestwieniu – nawet gdy jest to proces wielowiekowy. Przy zaniechaniu drugiego, potrzeba posiadania własnego państwa (jego suwerenności), zanika w świadomości społecznej. Dlatego, gdy walka o niezawisłość zagraża ewidentnie fizycznemu istnieniu narodu, mądrość polityczna nakazuje skoncentrować się na utrzymaniu egzystencji, tożsamości i pozycji ekonomicznej narodu, wyczekując na dogodniejszą sposobność dziejową. Rzecz jasna, w przypadku bezwzględnej eksterminacji, nie ma zbyt wysokiej ceny w walce o niepodległość, gdyż wszystko jest do zyskania, a już nic nie ma do stracenia.
 
Racja stanu jest pojęciem historycznym i choć jej zasady ulegają zmianie, zależnie od procesów politycznych cywilizacyjnych, społecznych, zachodzących wewnątrz, względnie na zewnątrz danego organizmu państwowo-narodowego. Dla różnych okresów naszego państwa i narodu, należy być może dopatrywać się odrębnych, co nie innych, wykluczających się nawzajem – zasad racji stanu.
 
Ryszard Opara
 
 
 
PS. Artykułem tym, chciałbym rozpocząć cykl dyskusji w ramach zakładki PRS, (Neon24.pl), która mam nadzieję zmobilizuje autorów i komentatorów do spójnych, wzajemnych i konstruktywnych działań. To szalenie istotna zakładka tematyczna, w ramach której proponuję też przedyskutować:
 
1. Jaka jest Polska Racja Stanu?
2, Kto obecnie właściwie i tak naprawdę rządzi Polską?
3. Jaka jest aktualna pozycja Polski w Europie/UE i na Świecie?
4. Historia prywatyzacji III Rzeczpospolitej.
5. Przyszłość stosunków Polsko-Rosyjskich i Polsko-Niemieckich.
6. Przyszłość finansów III RP – strefy Euro.
7. Rola Państwa i system sprawowania władzy w Polsce.
8. Inne propozycje